Το Κοινοτικό Συμβούλιο Μονιάτη, σε συνεργασία με το Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Κυπριακή Δημοκρατία, σχεδίασε και λειτούργησε το «Μουσείο Λαϊκής Τέχνης».

Το έργο ανατέθηκε στην «Cyprus Museology» υπό τον σχεδιασμό και επίβλεψη του κυρίου Ρηγίνου Αριστοτέλους.

Το έργο παραδόθηκε και εγκαινιάστηκε το 2014 από την αναπληρώτρια Έπαρχο Λεμεσού κυρία Χριστίνα Ροδοσθένους.

Για την δημιουργία του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης το Κοινοτικό Συμβούλιο έθεσε στην διάθεση της Μουσειολογικής ομάδας του κυρίου Αριστοτέλους ένα πολύ καλά ανακαινισμένο κτίριο.

Το κτίριο αυτό είχε υπηρετήσει το Κοινοτικό Συμβούλιο και την κοινότητα στεγάζοντας κατά καιρούς υπηρεσίες και ανάγκες κοινής ωφελείας μέχρι που πάρθηκε η απόφαση να στεγάσει την συλλογή του Μουσείου.

Στο χαμηλότερο επίπεδο και στους χώρους που το απαρτίζουν έγινε σχεδιασμός για φιλοξενία περιοδικών εκθέσεων όπως παρουσιάστηκαν και κατά την ημέρα των εγκαινίων.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και την Αγγλοκρατίας στην Κύπρο ο ανώτατος αξιωματούχος σε κάθε κοινότητα της υπαίθρου ήταν ο Μουχτάρης όπως ονομάζονταν ο Κοινοτάρχης.

Το Κοινοτικό Συμβούλιο του Μονιάτη φρόντισε και διαφύλαξε το παλιό εκείνο γραφείο και το παρέδωσε στην μουσιολογική ομάδα για να το χρησιμοποιήσει σαν έκθεμα στο μουσείο.

Εμείς με την σειρά μας το παρουσιάζουμε όπως θα ήταν αν το βλέπαμε πριν από 100 και πλέον χρόνια. Τα βιβλία του Μουχτάρη σε πρώτη ζήτηση και χρήση ενώ το απαραίτητο καφεδάκι για τον ίδιο και τους επισκέπτες του.

Στην αριστερή πλευρά του γραφείου του Μουχτάρη ο επισκέπτης βλέπει ένα παλιό ράδιο. Το ράδιο ήταν ένα απαραίτητο εργαλείο για τον κοινοτάρχη γιατί αυτός θα έπρεπε να παρακολουθεί τις ειδήσεις και να πληροφορεί τους χωρικούς για το τι συμβαίνει στον κόσμο.

Το ράδιο αυτό είναι μάρκας ΡΑΜ και είναι κατασκευασμένο στην Μεγάλη Βρετανία περίπου τέλος της δεκαετίας του 50 αρχές της δεκαετίας του 60.

Το Κοινοτικό Συμβούλιο το διάσωσε και το παρέδωσε σε εμάς για να το τοποθετήσουμε στον χώρο που του αρμόζει για να το θαυμάζουν οι επισκέπτες μας.

Ανάμεσα στα καθήκοντα του Κοινοτάρχη ήταν και η απογραφή του πληθυσμού καθώς και η καταγραφή της επαγγελματικής κατάρτισης κάθε ενός από τους κατοίκους της κοινότητας του.

Ένα τέτοιο βιβλίο έχουμε ανοικτό πάνω στο γραφείο για τους επισκέπτες να μπορούν να δουν μια ματιά στο παρελθόν. Ονόματα και επαγγέλματα περασμένων δεκαετιών.

Βλέπουμε γεωργούς, κτίστες, εργάτες και κάποιο που αναφέρετε σαν ο «σταθμάρχης του Σαιττά». Είναι ένα σημαντικό έγγραφο για την κοινότητα και την ιστορία.

Σε όλα τα νοικοκυριά σε όλο τον κόσμο βασικό εργαλείο της οικοκυράς είναι πάντα το σίδερο για να σιδερώνει τα ρούχα και τα διάφορα υφάσματα του σπιτιού.

Ένα τέτοιο σίδερο δεν θα μπορούσε να λείπει από την συλλογή του μουσείου μας.

Έχει μεταλλική βάση για να «κάθετε» και λειτουργεί με αναμμένα κάρβουνα. Το πάνω μέρος του ανοίγει και από μέσα είναι κούφιο για να το γεμίζει η νοικοκυρά με αναμμένα κάρβουνα. Η ζέστη από τα κάρβουνα μεταφέρεται στην πλάκα στο κάτω μέρος από το σίδερο και έτσι σιδερώνονται τα ρούχα. Το σίδερο αυτό χρονολογείτε στις αρχές του 20^ου αιώνα.

Αυτό είναι ένα κανάτι μεταφοράς νερού στα χωράφια από τους γεωργούς κατά την διάρκεια των εργασιών τους. Είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της λαϊκής εφευρετικότητας σε περιόδους που το πόσιμο νερό ήταν πολύτιμο αγαθό.

Οι κανάτες (αυτό εδώ ονομάζεται «πότης») δεν είχαν από κατασκευής τους μεταλλικό βρυσάκι. Ο κάτοχος της κανάτας αυτής άνοιξε μια τρύπα και τοποθέτησε μέσα ένα βρυσάκι σε μια προσπάθεια να περιορίσει την σπατάλη ή το χύσιμο του νερού από την κανάτα.

Μπορεί να είναι και ένα μοναδικό έκθεμα που ο επισκέπτης μπορεί να δει στο μουσείο μας.

Αυτό είναι ένα πανάρχαιο εργαλείο που η χρήση του παραμένει αναλλοίωτη μέσα στους αιώνες. Απλό αλλά αποτελεσματικό, αποτελείτε από 2 πέτρες στρογγυλεμένες η μια πάνω στην άλλη με μια τρύπα στην μέση της πάνω πέτρας και ένα χερούλι στην άκρη της.

Από την τρύπα στην μέση της πέτρας έριχναν δημητριακά που ήθελαν να αλέσουν και χειρονακτικά γυρνούσαν το χερούλι κυκλικά. Οι δύο μυλόπετρες γυρνούσαν μεταξύ τους και ότι ήταν στο ενδιάμεσο γινόταν αλεύρι.

Με αυτό τον τρόπο οι χωρικοί μέχρι και πριν μερικές 10ετίες ετοίμαζαν το αλεύρι τους για τα ψωμιά τους. Η βιομηχανοποίηση κατάργησε αυτό τον τρόπο που ο άνθρωπος διατηρούσε για χιλιάδες χρόνια.

Η γιαγιά Παναγιωτού γεννήθηκε στον Μονιάτη το 1881 μόλις 3 χρόνια μετά από την κατάληψη της Κύπρου από τους Άγγλους.

Από την γέννηση της μέχρι και τον θάνατο της ήταν κάτοικος του χωριού και όπως βλέπουμε στην ταυτότητα της που εκδόθηκε το 1916 ήταν η 6118 κάτοικος της Κύπρου.

Η ταυτότητα αυτή βρέθηκε στα αρχεία του Κοινοτικού Συμβούλιου και αφού έγινε μεγέθυνση την τοποθετήσαμε στο μουσείο μας σαν ένδειξη τιμής προς την γιαγιά Παναγιωτού.

Πάντα σε κάθε σπίτι που είχε ή που περίμενε μωρό απαραίτητη ήταν η κούνια για το νεογέννητο. Η κούνια αυτή είναι «κομοδρομίσιμη» φτιαγμένη από ντόπιο σιδερά. Σε πολλές περιπτώσεις οι οικογένειες δάνειζαν η μια στην άλλη με την σειρά την κούνια και μια κούνια περνούσε από γενιά σε γενιά.